Co jadły wymarłe nosorożce?

Interdyscyplinarny zespół badawczy, w skład którego weszli naukowcy z Instytutu Botaniki im. W. Szafera PAN – dr hab. Renata Stachowicz-Rybka, dr Magdalena Moskal-del Hoyo, mgr Krzysztof Stachowicz, dr Joanna Lenarczyk oraz dr hab. Jolanta Piątek – podjął się próby rekonstrukcji diety dwóch gatunków nosorożców kopalnych, Coelodonta antiquitatis (nosorożca włochatego) i Stephanorhinus kirchbergensis, której wyniki zostały niedawno opisane w artykule:

Stefaniak K., Stachowicz-Rybka R., Borówka R.K., Hrynowiecka A., Sobczyk A., Moskal-del Hoyo M., Kotowski A., Nowakowski D., Krajcarz M.T., Billia E.M.E., Persico D., Burkanova E.M., Leshchinskiy S.V., van Asperen E., Ratajczak U., Shpansky A.V., Lempart M., Wach B., Niska M., van der Made J., Stachowicz K., Lenarczyk J., Piątek J., Kovalchuk O. 2020. Browsers, grazers or mix-feeders? Study of the diet of extinct Pleistocene Eurasian forest rhinoceros Stephanorhinus kirchbergensis (Jäger, 1839) and woolly rhinoceros Coelodonta antiquitatis (Blumenbach, 1799). Quaternary International in press. DOI

Rekonstrukcje diet wymarłych zwierząt opierają się zwykle na analizie uzębienia i budowy czaszki oraz danych paleoekologicznych. W tym przypadku, badacze dysponowali szczątkami zwierząt zakonserwowanymi wraz z zawartością żołądków i przestrzeni wewnątrzzębowych. Szczątki takie są niezwykle rzadkie (zwłaszcza w przypadku S. kirchbergensis) i należą między innymi do nosorożców odkrytych w wiecznej zmarzlinie na Syberii oraz do okazów zachowanych w osadach przesyconych solanką i ropą naftową w Staruni na Ukrainie.

Uzyskane wyniki pokazały, że diety obu gatunków nosorożców były bardziej urozmaicone niż dotąd sądzono. Nosorożec włochaty występował przeważnie na terenach otwartych i żywił się trawą, lecz uzupełniał swoją dietę liśćmi krzewów, zwłaszcza zimą lub wiosną, gdy trawy były mniej dostępne. S. kirchbergensis preferował mniej otwarte, za to różnorodne typy siedlisk, od leśnych, z łęgami, lasami liściastymi i lasami mieszanymi, po obszary leśno-stepowe, z trawami i roślinnością zielną. Jego dieta była uzależniona od pory roku i sezonowych wędrówek. Ważnym rezultatem badań było określenie momentu śmierci nosorożca (pory roku); dokonano tego na podstawie analizy drewna z przestrzeni wewnątrzzębowych oraz analizy izotopowej próbek szkliwa.

Badania prowadzono pod kierunkiem dr. hab. Krzysztofa Stefaniaka z Uniwersytetu Wrocławskiego w ramach projektu pt. "Życie i śmierć wymarłego nosorożca (Stephanorhinus sp.) z zachodniej Polski w świetle interdyscyplinarnych badań paleośrodowiskowych".

Rekonstrukcja fauny epoki lodowcowej; na pierwszym planie – nosorożec włochaty.
Rycina: Mauricio Antón; fragment utworu udostępnianego na licencji CC-BY-2.5.

Makroszczątki roślin ze stanowiska w Staruni.
Foto: K. Stachowicz.