Egzotyczny ziemnowodny grzyb z miocenu Polski – unikatowe znalezisko w skali Europy

Grzyby pojawiły się na Ziemi w zamierzchłej przeszłości (kilkaset milionów lat temu) i obecnie liczą około 2–3 miliony gatunków. Są to w głównej mierze organizmy lądowe, powszechnie kojarzone jako składniki runa leśnego. Grzyby mogą występować także w środowisku wodnym, jednak ich różnorodność jest tam wyraźnie mniejsza. Główną rolą ekologiczną grzybów, zarówno na lądzie jak i w wodzie, jest rozkład martwej materii organicznej, wskutek którego pierwiastki uwięzione w złożonych związkach chemicznych (w tym odpornych na dekompozycję polimerach, jak lignina i celuloza) są ponownie wprowadzane do obiegu w przyrodzie.

Niedawno naukowcy z naszego Instytutu, Elżbieta Worobiec i Grzegorz Worobiec, wraz ze współpracownikami opisali kopalne zarodniki grzyba z rodzaju Potamomyces – ziemnowodnego organizmu, związanego z butwiejącym drewnem – na które natrafili w trakcie badań palinologicznych mioceńskich osadów z czterech stanowisk zlokalizowanych na terenie Polski (kopalni węgla brunatnego Adamów, kopalni węgla brunatnego Bełchatów, wiercenia Babczyn, wiercenia Komorniki). Znaleziska liczą kilkanaście milionów lat i stanowią pierwszy znany kopalny zapis rodzaju Potamomyces z terenu Europy. Współcześnie zasięg Potamomyces obejmuje głównie kraje leżące w strefie międzyzwrotnikowej. Jego obecność w badanych osadach potwierdza zatem ciepły, nawet subtropikalny klimat miocenu Polski, a zarazem jego istotne ochłodzenie w ciągu ostatnich kilkunastu milionów lat (na terenie Polski grzyb ten nie został stwierdzony w warstwach z późniejszych okresów geologicznych).

Badania naszych palinologów mają istotne znaczenie w kontekście trwającej dyskusji nad obecnymi zmianami klimatycznymi, pokazują bowiem, jak szybko takie zmiany zachodziły w nieodległej (w skali geologicznej) przeszłości Ziemi i jaki wywarły wpływ na biosferę.

Artykuł źródłowy:

Worobiec G., Worobiec E., Gedl P., Kasiński J.R., Peryt D., Widera M. 2022. Terrestrial-aquatic wood-inhabiting ascomycete Potamomyces from the Miocene of Poland. Acta Palaeontologica Polonica 67: 737–744. DOI

Kopalne zarodniki Potamomyces (zdjęcie zostało złożone z dwóch).
Foto: Elżbieta i Grzegorz Worobiec.